Blog

Baskı Öncesi Genel Bilgiler

MAKAS – ETEK – POZA

Makas
Tabaka baskı makinesinin kağıdı tuttuğu kısmına verilen isimdir. (elinize bir a-4 kağıt alın bunu yatay olarak tutun kağıdın baskı makinasına giren ilk kısmı makastır) Bu alana baskı yapılamaz. Bu paylar baskı makinesi çeşitlerine göre 5mm ile 1.5cm’e kadar çıkabilir. 70×100 4 renk bir baskı makinesinin makas payı en az 1 cm’dir. Bunun yanısıra 25×35 bir Gestetner baskı makinesinin makas payı 6mm’ye kadar inebilir. Baskı makinesinde makas adı verilen tutacaklar ile kağıt baskıya geçirilir.

Etek
Makas’ın karşı tarafına denir.

Poza
Baskı makinelerinde kağıdın hizalanarak baskıya geçmesini sağlayan bir (aparat) makine parçasıdır. Poza, sağ ve sol (ön ve karşı) olarak 2 adettir. Yani makas kağıdı tutarak makinaya çeker, makasın karşı tarafı Etek olur, Kağıdın sağ ve sol kısımları poza olur. Kağıtların baskısı bittikten sonra ayrı bir baskı için ya da kesim veya mücellitte işlenmesi için poza tarafından işleme sokulur.
Bu terimler daha çok tabaka baskı makinelerinde kullanılır.

Overprint:
Bir rengin, altındaki rengi oymaması, dubleks baskı.
Siyah renk, default olarak overprint tanımlıdır. Bunun baskıda siyaha bir zararı olmadığı gibi, alttaki rengin değerleri ölçüsünde siyaha doygunluk kazandırır. Siyahın doygunluğuna siz karar verecekseniz, %100 Black içerisine renk eklenmesi/eklenmemesi sözkonusu olur. Böylesi bir durumda siyah için overprint komutuna gerek yoktur. “İdeal” yöntem, %100 Black + %40 Cyan ile elde edilen doygun siyahtır.
Lakin, sarı zemin üzerindeki mavi (cyan diyelim) renkli bir objeye bilinçli/bilinçsiz verilen “Overprint” komutu, mavinin baskıda yeşil renge bürüneceğine işaret eder. Katmerli bir hatadır.

Katmer:
1- Overprint’in ne anlama geldiğini bilmediğinizi ispiyonlar.
2- Baskı çöpe gider.
3- Çalıştığınız yerdeki geleceğiniz gündeme alınabilir.

REVOLTA BASKI

Kağıdın, aynı kalıpta hem arka hem de ön yüzün baskısını yapmak demektir. Kağıdın bir yüzü basılır ve daha sonra aynı kağıt ve aynı kalıplar kullanılarak arka yüz baskıya geçirilir. Bu yöntem baskı ebadının büyük olduğu makinelerde daha küçük ve arkalı önlü işler, yarım formalı işler, broşürler vs. için kullanılır..
Revolta, etek-makas ve poza olarak iki çeşittir. Etek-makas revolta da; kağıt önce makas tarafından baskıya girer, tüm kağıtlar basıldıktan sonra kağıt, etek tarafından çevirilerek baskı yapılır. Etek-makas revoltanın başka bir adı da Tumbalı revoltadır. Poza revoltada ise kağıt sağdan sola yada soldan sağa, arkası çevirilerek baskı yapılır.
Etek-Makas revolta da, etekten ve makastan bırakılacak boşluk eşit olmalıdır. Ayrıca iş başbaşa yerleştirilir.

BASKI ve KAÐIT TÜRÜNE GÖRE TRAM KULLANMAK

Serigraf baskılar, genellikle bez, bez afiş, kalem, tabak-çanak, teneke, çıkartma kağıtları vs. baskı için kullanılır. Serigraf için verilecek filmin tramı en fazla 44′lük olmalıdır. Film emisyonda düz okunaçak şekilde çıkış alınmalıdır.

Ofset baskı, her türlü kağıda baskı yapar (Web ofset bobin kağıda, tabaka ofsetler, tabaka kağıtlar kullanır). Ofsette, ofset kalıbına alınabilen tüm tram noktacıkları kağıda baskı yapabilir. Ancak baskıyı yaptığımız kağıt noktayı tutacak kalitede olmalıdır. Saman kağıdı olarak bilinen 2. ve 3. hamur kağıtlara en fazla 44′lük tram ile tramlanmış film, 1.Hamur kağıt için en fazla 60′lık tram, kuşe kağıtlar için ise 60′lık ve üstü tramlar kullanılması uygundur. Ofset baskıda filmin emisyon tarafında görüntü ters olmalıdır. (Filmin emisyonu, kazındığında çıkan kısmıdır).

EKSTRA RENK KULLANMAK

Ekstra renkli baskı, ister CMYK+Tire Spot, ister CMYK+Yarımton Spot, isterseniz her ikisi de, hiçbir zaman trigromiden çıkmayacak ya da çıktığında problem yaratacak işler için kullanılır.

Örneğin;
1- Tüm sayfalarda kullanılan renkli metinler trigromiden basıldığında netsizlik yaratırken, ekstra olarak basıldığında problem ortadan kalkar.
2- Ofset yaldız baskısının örtücülüğünden yararlanarak trigromi üzerine ayrıca zemin oyulmadan dil değişiklikleri yapılabilir.
3- Fosforlu renkler, hiçbir zaman trigromiden çıkmaz, bu yüzden ekstra basılır. Ekstra renk adedi kadar kalıp fiyatı, boya ve fire fazlalığı maliyeti arttırır fakat daha güzel işler çıkarmanızı sağlar.

LAMİNASYON

LAK ve SPOT LAK KULLANMAK
Yine katalog olarak örnek vermek gerekirse, resimlerin üzerine ya da belirginleştirm ek istediğiniz yerlerine lak baskısı yapmak, sonucu çok olumlu etkileyecektir. Spot Lak için yapılacak şey, istenilen bölgeler için extra film almaktır.

VERNİK KULLANMAK
Vernik de, kalıplı vernik ve zemin vernik olarak, ister belli bir bölgeye (Spot Lak gibi), isterseniz tüm zemine atılır. Genellikle çok zeminli işlerde boya yoğunluğu nedeniyle, işin çizilmesini önlemek için koruma amacıyla kullanılır.

SELEFON KULLANMAK
Selefon, mat ve parlak olarak iki çeşittir. Selefon bir çeşit kaplama olduğundan, koruyucu özellik taşır. Çok ince kağıtlara (135gr’ın altına) yapılması tavsiye edilmez. Mat selefon üzirene Spot Lak atabilir ancak, Selefoncunuza Spot Lak atılacağı söylenmeli ve ona göre malzeme kullanılması sağlanmalıdır.

KALİTELİ BASKI İÇİN

Zaman ve malzeme kaybını önlemek için baskıdan önce mutlaka provaları kontrol etmek ve ölçmek en doğrusudur.

1- Kullandığımız malzemenin görselliğine ve kağıt cinsine göre tram kullanmak.

2- Film kroslarının çakışmasını kontrol etmek.

3- RGB ve CMYK’ları kontrol etmek.

4- 170gr. Mat kuşe ve üzeri kağıt gruplarında koruyucu laminasyon uygulanması, gramaj ağırlığından dolayı sürtünme problemini ortadan kaldırır. Aynı şeyler zeminli işler için de geçerlidir. Baskıda problem olmasa bile ciltleme sırasında birtakım sıkıntılara sebep olur.

5- Laminasyon yapılacak işlerle ilgili baskı ustasına önceden bilgi verilmelidir. Usta, kullanacağı kimyasal maddeleri verilen bilgiye göre ayarlar.

6- Sayfalarda karşılıklı birleşen imajların (resim, vektör vs. gibi) veya tasarımların montajlı olarak film alınması, işin film kesim ve montaj ayarsızlığını ortadan kaldırır.

7- İş hazırlığında film çıkış hazırlığı yapılırken baskı tekniğinin düşünülerek hareket edilmesi, işin sağlığı açısından son derece önemlidir..

NOT: Tekrar söylüyorum arkadaşlar, lütfen baskı ustasından mücellit ustasına kadar kim olursa olsun iletişimi koparmayın, herzaman onlardan bilgi alın, bilgi verin. Bu sizin her geçen gün daha da gelişmenizi bilgilenmenizi sağlayacaktır.

CİLT
Cilt üretimi tüm dünyada az da olsa sürekli bir artış göstermektedir. Ürün sayısının artmasına rağmen ortalama tiraj düşmektedir. 16 sayfalık standart formaların önümüzdeki yıllarda yerini 32 sayfalık formalara bırakacağı şimdiden görülmektedir.
Günümüzde maliyet açısandan kağıttaki “beyaz alanlar” azalmakta buna karşılık “baskılı lanlar” ise çoğalmaktadır. Kağıt gramajı giderek düşmekte, kağıt incelmektedir. Sıvama miktarı artarken lif oranı düşmektedir. Dolayısıyla tutkallı cildin işlevi zorlaşmaktadır.

TEL DİKİŞ
Daha çok az sayfalı işlerde kullanılır. Kağıdın kalın olduğu ve çok sayfalı işlerde tercih edilmemelidir. Tel dikiş, en dışta kapak olmak şartıyla formalar iç içe konularak yapılır. Formalar iç içe konduğunda çok sayfalı tel dikişlerde, en dıştaki forma, en içteki formalardan daha büyük kesileceğinden montaj yapılırken bu durum göz ardı edildiğinde iç formalardaki kenarlara gelen işin kesilmesi problemi olabilir. Bu problemi çözmek için en iç forma hariç, diğer formalar git gide artarak dışa çekilmelidir.

İPLİK DİKİŞ
Formalar yanyana getirilerek iplik dikiş makinesinde dikilir. Yan yana gelen formalarda bir sırt kalınlığı dikkate alınarak Sırt Payı verilmelidir.
İplik dikişle dikilmiş formalara kapak takma makinesiyle kapak takılabilir.
Değerli ve uzun ömürlü ürünler için iplik dikiş halen en stabil ciltleme metodudur. Fakat karşılıklı renkli sayfalarda dikiş delikleri ve dikiş ipliği görüntüyü optik bozduğundan birçok kişiyi rahatsız etmektedir. Ayrıca dikiş deliklerinden tutkal taşması halinde sorunlar çıkmaktadır. Bu tür sorunlarla karşılaşmamak için profesyonel mücellithaneler tercih edilmelidir.

AMERİKAN CİLT
Sırtı kesilerek yapılan ciltlerde soğuk tutkalda I.Hamur kağıtlarda sırt çizilir ve tela yapıştırılarak sağlamlaştırılm alıdır. 3.Hamur için çok sağlamlık istenmiyorsa, tela takviyesi gerekmez. Kuşeleri soğuk tutkalla tutturmak mümkün değildir, kısa sürede dağılır. Sıcak tutkal 170gr. kalınlığa kadar kuşe, birinci hamur ve üçüncü hamur için de kullanılır. Üçüncü hamura ve birinci hamura kullanılan tutkal kuşeyi tutmaz. Kuşe kağıdın tutkalı daha kaliteli tutkaldır ve özeldir.

SPİRAL CİLT
Spiral ciltte, föy föy basılan sayfalar 4 taraftan traşlanarak net ebada getirilir. Sayfalar tek tek harmanlanarak bir araya getirildikten sonra spiral makinesinde ciltlenir.
Diğer bir yol ise, daha ince gramajlı kağıtlarda, formaya göre katlanan kitabın, 4 tarafından kesilerek de ciltlenebilmesi dir.

KALİTELİ CİLT İÇİN ÖNEMLİ BİLGİLER
1- 200gr. Mat kuşe üzerindeki gramajlardaki kağıtlarda, kırım makineleri yerine pilyaj yaparak ciltleme işlemi yapmak, yapılan işin sağlıklı olmasını sağlar.

2- Tel dikişli kapak laminasyonu selefon ise 170gr ve altındaki gramajlar makinada katlanabilir. 170gr üzerindeki gramajların pilyaj yapılması gerekir.

3- Laminasyonu Lak olan kapaklarda ise, lak sert ve kırılgan bir malzeme olduğundan dolayı katlanan yerden çatlama yapar. Bunun önlemi ise pilyajdır.

4- Tutkallı ciltlemelerde kitap kapaklarında sırta yapışacak kısma baskı ve herhangi bir laminasyon gelmemelidir. Baskı ve laminasyon gelmesi kapağın sırta sağlam yapışmamasına sebep olur.

5- Kitap kapaklarında sırt kalınlığı, tahmine dayalı değil, hesap edilerek hazırlanmalı. Çünkü kağıtların gramajları aynı olmasına rağmen kalıklıkları değişmektedir. Bu da sizi yanıltabilir. Bu yanılgı, hoşunuza gitmeyen ciltlerle karşınıza çıkar.

6- Formalı işlerde kapak ve formaların tıraş paylarının aynı ölçülerde olması gerekmektedir.

7- Özel kesimli işlerde taşma paylarını çok iyi hesaplamalıyız.

8- Tutkallı ciltlerde ciltten çıkan ürünün, tutkalın kimyasal reaksiyon kuruma süresi yaklaşık bir gündür. Cildin sağlamlığı açısından çok önemlidir.

9- Unutmamamız gereken en önemli husus; işimizi mükemmel gösteren cilt aşamasıdır. Bu aşamaya kadar yapılan bütün çalışmalar cildi düşünerek yapılmalıdır.

ÖZEL KESİM KULLANMAK
Örneğin sert kapak (Karton Ciltli kapak) kullanılıyor ve kapakta delik açılarak iç ilk sayfa görünecektir. Ayrıca düz kesim olmayan bir broşür ya da dosya kapağında, bıçak yaptırarak özel kesim kullanılacaktır . Baskı işlemlerine ek olarak bıçak ve kesim, maliyeti arttıran bir unsurdur.

ÖZEL KESİMDE BIÇAK İZİ
Baskısı yapılmış kağıtlar bir doğru şeklinde matbaa bıçağı ile kesilebilir. Kalın kağıtların, çıkartma kağıtlarının vs. farklı şekillerde kesilebilmesi için özel bir bıçak yaptırılmalıdır . Bıçak uç çeşitleri ile kağıt; kesilebilir, pilyaj ve perforaj yapılabilir. Bıçak çizimi yapılırken, bıçağı yaptıracağımız yere her zaman danışmak gerekir. Özellikle birden fazla (teksirli) kesim yapılacak ise bıçakçınızdan, bıçak yerleşimini isteyin ve o yerleşime göre işi yerleştirin. Ayrıca, bazı durumlarda kağıt, baskıdan sonra açma yapabilir, bu durumlarda baskıdan sonra bıçak çizmek daha mantıklıdır.

PİLYAJ
Kağıdın (karton vs.) kolay katlanmasını istediğimiz yere kağıdı kesmeden, kör bıçakla yapılan oluklandırma işlemidir.

PERFORAJ
Kağıdın kolay yırtılmasını, ya da kopmasını sağlamak için kağıdı kesikli olarak deliklendirmekt ir.

GOFRE (KABARTMA), VARAK-YALDIZ VS. KULLANMAK
Gofre baskısı yani kabartma baskısı işe bir boyut kazandırmak açısından kullanılabilir. Tüm baskı bittikten sonra gofre için bir erkek bir dişi klişe yaptırılır. Gofre, tipo baskı tekniği ile yapılır. Varak yaldız işleminde ise, sadece erkek klişe kalıp olarak kullanılır ve tipo baskı makinesine takılan Varak-yaldız tertibatı ile baskı yapılır.

TİPO BASKI (YÜKSEK BASKI)
Tipo baskı yüksek baskıdır. Basılması gereken yerler yüksekte, basılmaması gereken yerler ise alçakta bulunur. (Lastik mühür gibi) Yazılar yüksekte boyayı alır diğer yerler boya almaz, kağıda da dokunmaz. Tipo baskı mürekkepleri daha ağır ve tutucudur. Mürekkep kalıba (klişe, hurufat vs.ye) değer kalıpta direkt kağıdı boyar. Bu şekilde baskı olur. Bu yüzden daha tramlı işlerde kalın tram kullanılarak ve boyanın kalıbı doldurması önlenecektir.
Tipo baskı makinelerinde ayrıca; kesim, varak yaldız, gofre, perforaj, pilyaj gibi işler yapılır.

OFSET BASKI
Ofset baskı ne yüksek, ne de çukur baskıdır. Ofset düz baskıdır. Ofset mürekkepleri yağ bazlı mürekkeplerdir ve suyun yağı itme prensibi ile baskı gerçekleşir. Tasarımın hazırlanıp, film çıkışı alındıktan sonra baskı için kalıp bozlamaya alınır. Kalıpta poz görmeyen yerler (filmde şeffaf kalan yerler) su merdanesi üzerinden geçse de su tutmaz. Diğer yerler ise suyu (ya da nemlendirme maddesini) tutar. Boya merdanesi kalıba temas ettiğinde su olan yerler boya almaz. Su olmayan yerler boyayı tutar ve kauçuğu boyar, kauçuk ise kalıp kazanı üzerine gelmiş olan kağıdı boyar ve baskı gerçekleşir.

WEB OFSET (BOBİN BASKI)
Bobin kağıda baskı yapabilen ofset baskı makine çeşididir. Hilset ve rotasyon adları ile de anılır. Web ofset, makine parkuruna göre, bir ya da birden fazla bobine, önlü arkalı baskı yapabilen, kendine özel katlama, kesme, yapıştırma, aparatlarıyla çok yüksek süratlerde bitmiş iş çıkarabilen baskı makineleridir. 4 renk tekyüz tabaka ofsetler saatte 10-15 bin süratle iş çıkarırken, web ofset makineleri, aynı işi satte 25-100 bin süratle ön arka baskısı, katlaması, yapıştırması, kesimi yapılmış halde ve tabaka ofset kalitesinde iş çıkarırlar. Önceleri sadece gazete baskılarında kullanılan web’ler günümüzde, tabaka ofset kalitesine erişmiştir.

Web avantajları:
1- Bir defa geçişte, önlü arkalı baskı.
2- Katlama, yapıştırma, kesme işlemleri otomatik ve süratli yapması.
3- Bobine baskı yapması nedeniyle çok ince gramajlı kağıtlara baskı yapabimesi.
4- Daha az fireyle çalışması.
5- Boya maliyeti tabaka ofsete göre düşük olması.

FLEKSO BASKI
Tipo baskı ailesinden olan flekso, bir çeşit yüksek baskıdır. Kalıp silindire sarılan elastik bir maddedir. Baskı kazanı silindirik olduğundan bobin materyale baskı yapar. Son zamanlarda kullandığı kalıpların (Cyrel klişe) özelliklerinin artması nedeniyle etiket sektörüne kaliteli hizmet vermeye başlamıştır. Flekso baskı kalıplarıyla 60′lık trama kadar trigromi işler basılabilmekted ir. Flekso trigromi (4 renk) baskılarda kullanılan tram açıları ofset’e göre farklılıklar gösterir.

Flekso baskıda genel olarak:
Cyan: 7.5°, Black: 37.5°, Magenta: 67.5°, Yellow: 82.5° derecede tramlama yapılır. Ancak Dupont Cyrel Fleksografik fotopolimer baskı kalıpları için tavsiye edilen açılar.

Cyan: 68°, Black: 8°, Magenta: 38°, Yellow: 83°dür.
STANDART KAĞIT GRAMAJLARI

KUŞE KAĞIT EBAT : 57x82cm
GRAMAJ : 80gr – 90gr – 115gr – 135gr – 170gr

KUŞE KAĞIT EBAT : 64x90cm
GRAMAJ : 80gr – 90gr – 115gr – 135gr – 170gr – 200gr – 250gr – 300gr

KUŞE KAĞIT EBAT : 70x100cm
GRAMAJ : 80gr – 90gr – 115gr – 135gr – 170gr – 200gr – 250gr – 300gr – 350gr

BRISTOL ve KARTON KAĞIT EBAT : 70x100cm
GRAMAJ : 170gr – 175gr – 180gr – 190gr – 200gr – 210gr – 220gr – 230gr – 240gr – 250gr – 260gr – 270gr – 280gr – 290gr – 300gr – 310gr – 320gr – 330gr – 340gr – 350gr – 370gr – 400gr – 450gr

I. HAMUR ve 3. HAMUR KAĞIT EBAT: 57x82cm
GRAMAJ : 50gr – 55gr – 60gr – 70gr – 75gr – 80gr – 90gr – 110gr – 120gr

I. HAMUR ve 3. HAMUR KAĞIT EBAT: 64x90cm
GRAMAJ : 60gr – 70gr – 75gr – 80gr – 90gr – 110gr – 120gr

I. HAMUR ve 3. HAMUR KAĞIT EBAT: 68x100cm
GRAMAJ : 50gr – 55gr – 60gr – 70gr – 75gr – 80gr – 90gr – 110gr – 120gr

I. HAMUR ve 3. HAMUR KAĞIT EBAT: 70x100cm
GRAMAJ : 55gr – 60gr – 70gr – 75gr – 80gr – 90gr – 110gr – 120gr
TRİGROMİ BASKI
Trigromi baskı benim bildigimde 4 renk baskı anlamına gelir, matbaa sektöründe kullanılan bir terimdir. Trigromi baskı + tire baskı + ekstra baskı vs.

TİRE BASKI
Tire baskı TEK RENK baskı anlamında kullanılır.

STANDART TABAKA KAĞIT BOYUTLARI

50x70cm Çıkartma Kağıtlar, Kuşe Kağıtlar

57x82cm I. II. III. Hamur Kağıtlar, Kuşe Kağıtlar, Biletlik Kağıtlar.

59x82cm I. II. III. Hamur Kağıtlar, Pelür kağıdı, Otokopi Kağıtları.

59x92cm Avrupa Parşoment kağıtlar, Pelür kağıdı, biletlik kağıtlar. I. Hamur Kağıtlar.

64x90cm I. Hamur kağıt, Kuşe kağıt, Şamua.

68x100cm I. II. III. Hamur kağıtlar, Biletlik kağıt, Şamua

70x100cm I. II. III. Hamur kağıtlar, kuşe kağıtlar, Bristoller, Kartonlar, Mukavvalar, Pelür, Biletlik, Otokopi Kağıtları, Çıkartma Kağıtlar.

Bunlar standart tabaka kağıt boyutlarıdır. Basılacak işin ebatıda göre, tonajlı işlerde özel olarak değişik kağıt ebatları kullanılabilir.

TİFDRUK BASKI (ÇUKUR BASKI)

Tifdruk baskı, gravür baskıdır. Metal silindir kalıp, lazer ile oyularak oluşturulur. Sıvı olan mürekkep kalıbın oyuk kısımlarına dolar, diğer mürekkepler sıyıraç ile sıyırılır. Oyun kısımlardaki mürekkebin kağıdı boyamasıyla baskı gerçekleşir. Tifdruk baskıda bobin kağıt kullanıldığı için baskı hızı yüksektir. Tirajı yüksek olan baskılar için kullanılır. Kalıp maliyeti yüksektir. Ancak, bir kalıp ile milyonlarca baskı yapıldığı düşünüldğünde sürat ve adede göre kalıp maliyeti gözardı edilebilir.

SERİGRAF BASKI (ELEK BASKI)

Serigraf baskı, elek baskıdır. Bir çerçeveye gerilmiş ipek üzerine emisyon dökülür ve ışığa hassas duruma getirilir. Film ışığa hassas tabaka ile vakumlanarak pozlandırılır. Banyo edilen emisyonda, ışık gören yerler sertleşir ve boyayı alta geçirmez, ışık görmeyen yerler ise üzerine dökülen boyayı alta sızdırarak baskıyı gerçekleştirir. Serigraf baskıyı her türlü materyal üzerine yapabilirsiniz. (Kalem, şişe, bez, şapka, kağıt vs.)